Van der Kam Art

-Op zoek naar eenvoudige schoonheid-

Icoon “Anastasis”


Het getekende ontwerp van de kerstkaart is geïnspireerd door deze icoon.
‘Anastasis’ wil zeggen in het Grieks: opstaan, opstanding, tevoorschijn komen uit een hinderlaag, naar een ander land gaan.
In de westerse kerk noemen we dit de ‘Verrijzenis’ of ‘Opstanding’.
Wikipedia: verrijzenis-icoon

In de oosterse kerk wordt die ‘Anastasis door Jezus Christus’ voorgesteld als zijn afdaling naar de voorhel. Met de voorhel wordt de onderwereld bedoeld, waar de zielen zitten die noch in de hemel, noch in de hel zijn.
Bij zijn afdaling vertrapt Christus de poorten van de hel, bevrijdt de gestorven rechtvaardigen en haalt deze uitverkoren zielen naar het licht. Daarom wordt dit ook de ‘plundering van de hel’ genoemd.


Basislijnen “Verbinding”, ietwat naar links gekanteld


De aanwezigheid van de beide symbolen: Vesica Piscus én het Infinity ( ‘liggende 8’), is af te leiden uit de opbouw van de icoon. Let vooral de achtergrond, de Mandorla (stralenkrans), waar Jezus staat. Die geeft de grootte van de Vesica Piscis aan.
“Loof de Here, mijn ziel, Here mijn God, Gij zijt zeer groot, Gij hebt u met majesteit en luister bekleed. Hij hult Zich in het licht als in een mantel, Hij spant de hemel uit als een tentkleed”.
Psalm 104 ,1-2

De tweedeling met hoofdassen links-rechts laat volgens mij het Infinity symbool zien. Nog geaccentueerd door de groepjes mensen en hun houding.


Basislijnen “Verbinding”, identiek maar rechtopstaand


Jezus richt zich tot Adam, als eerste van de mensen, en pakt hem bij de rechter pols, alsof hij deze nooit meer lossen wil. De pols is hier het symbool van het nieuwe bestaan, dat op die plek in Adam voelbaar is. Achter Christus strekt Eva knielend haar uit eerbied omwikkelde, biddende handen naar hem uit.
Interessant detail: Links achter Adam staat ook Johannes de Doper ( met gouden nimbus) te wachten. Of misschien is die al eerder uit de voorhel gehaald en kijk hij nu toe?

De krachtwerking van het gebeuren wordt hier duidelijk zichtbaar. Christus buigt zich naar voren om Adam naar zich toe te kunnen trekken, in de richting van de rechtopstaande houding.

Actieve houdingen

De icoon is volgens mij op meesterlijke wijze samengesteld uit de beide basislijnen. De gekantelde én de rechtopstaande versie.

De apostelen op de achtergrond en Eva, links de koningen en Johannes de Doper passen in de bovenstaande rechtopstaande figuur. Ze lijken hier stil bij te staan.

Jezus Christus en Adam volgen de gekantelde versie. Ze hebben duidelijk een actieve houding van toenadering.
Het kanteleffect gelijkt zo op de werking van een hefboom, die Adam uit zijn graf omhoog trekt.
Prachtig detail is de beker die de engel vasthoudt, als symbool van de vervulling van Zijn levensopdracht.

Maatvoering icoon

De breedte en de hoogte van de icoon zijn (niet toevallig) gelijk aan de hoogte en breedte van de gele (bovenzijde) – blauwe (onderzijde) lijnen van de gelijkzijdige driehoeken. Dit toont volgens mij aan dat de onderliggende structuur bekend was aan de schrijver (zo heet de schilder) van de icoon.
Zoals eerder uitgelegd bij “de groene rechthoekige driehoek” zijn dit belangrijke hulplijnen, want ze helpen om de oplossing te vinden van de vergelijking met onbekende waarde ‘φ’.
Groene rechthoekige driehoek

Het hart van de hulplijnen ten opzichte van het midden van de icoon is ietwat omlaag geschoven.
Een speciaal effect, want ‘Jezus bevindt zich nog beneden, in de voorhel’. En hierdoor is er voldoende ‘ruimte’ om naar boven te bewegen. Ook zijn opwaaiende overkleed wordt al meegezogen.

En Hij gaat duidelijk omhoog, terug naar zijn Vader in de hemel.
“En wanneer Ik van de aarde zal zijn omhoog geheven, zal Ik allen tot Mij trekken.” Johannes 12, 32

© 2024 Van der Kam Art

Thema door Anders Norén